Забони русӣ ҳамчун забони хориҷӣ: чӣ гуна ин забон ба мактаббачагони тоҷик таълим дода мешавад

Забони русӣ дар Тоҷикистон ҳамеша маъмул буд ва боқӣ мондааст, ва он аз синфи дуюм дар мактабҳо таълим дода мешавад.

Барои дарёфти маълумоти бештар дар бораи мушкилоти таълими забони русӣ дар мактабҳои тоҷикӣ, хабарнигори мо Сомон Ғафуров ба мактаби рақами 30 рафта бо муаллимони забони русӣ суҳбат кард.

Ба саволҳо Назарова Гулнора, омӯзгори забони русӣ барои синфҳои 4 ва 11, ва Мавзуна Сулаймонӣ, муаллимаи синфҳои ибтидои, посух доданд.

Сомон Ғафуров: Имрӯз ман мехостам бо шумо дар бораи омӯзиши забони русӣ дар мактабҳои тоҷикӣ сӯҳбат кунам. Лутфан бигӯед, ки дар маҷмӯъ раванди таълим чӣ гуна сурат мегирад?

Гулнора Назарова: Худи забони русӣ хеле рангин аст. Кӯдакон онро дӯст медоранд, ва мо мекӯшем, ки грамматикаро ба онҳо расонем, гуногунии онро расонем.

Хеле қулай аст, ки ҳоло донишҷӯён барои дарсҳои русӣ ба гурӯҳҳо тақсим карда мешаванд, ин барои кори мо мусбат аст. Машғулиятҳо бо аудиторияи хурд самараноктаранд, кӯдакон майл доранд дар дарсҳо фаъолтар кор кунанд, кӯшиш мекунанд, ки омода бошанд.

Ғайр аз ин, ба муаллим расонидани мавзӯи омӯхташаванда осонтар аст, хусусан вақте, ки он барои кӯдакон нав аст. Ҳатто тафтиши вазифаи хонагӣ зудтар ва шавқовартар мешавад.

Мавзуна Сулаймонӣ: Ман боварӣ дорам, ки таълими забони русӣ дар мактаби мо хуб ба роҳ монда шудааст, хонандагон ва муаллимон ба дарсҳо бодиққат омодагӣ мебинанд.

Баръало маълум аст вақте, ки хонандагон мехоҳанд забони русиро омӯзанд. Кӯдакон шавқи зиёд доранд: онҳо омода мешаванд, дар дарсҳо бо шавқ ширкат мекунанд. Мо, омӯзгорон, мекӯшем, ки дарсҳоямонро бо бозиҳо ва тестҳо гуногун созем, то омӯзиши маводи нав ҷолибтар ва фаҳмотар бошад. Омӯзгорон дар дарсҳои худ аз тахтаҳои электронӣ истифода мебаранд, ки ин таваҷҷӯҳи хонандагонро низ зиёд мекунад.

Сомон Ғафуров: Лутфан бигӯед, кор бо кадрҳо чӣ гуна аст? Оё муаллимони рус дар мактабҳо кофӣ ҳастанд?

Гулнора Назарова: Дар ҳоли ҳозир бо кадрҳо мушкиле нест, омӯзгорон кофӣ ҳастанд, ва ҳар як омӯзгор синфро ба ду гурӯҳ тақсим мекунад.

Мавзуна Сулаймони: Ба назари ман, муаллимон кофӣ ҳастанд. Ҳар як муассисаи таълимӣ муаллимаи забони русӣ дорад. Чунки, ҳоло ҷавонон ба омӯхтани забонҳои хориҷӣ, масалан, русӣ ва англисӣ сахт майл доранд.

Сомон Ғафуров: Оё хонандагон ба забони русӣ таваҷҷӯҳ доранд?

Гулнора Назарова: Албатта, хонандагон гуногунанд, аммо мо кӯшиш мекунем, ки ин шавқро бедор кунем. Забони русӣ аз синфи дуюм омӯхта мешавад, он акнун забони модарӣ нест, кӯдакон ба омӯхтани дигар забонҳои хориҷӣ шавқ доранд.

Мо ҳаракат карда истодаем, ки донишро ба онҳо дар шакли хуб расонем, сухани зебо ба онҳо омӯзонем, то таваҷҷӯҳ ба забон инкишоф ёбад.

Дар синфҳои ибтидоӣ мо одатан дарсҳои бозӣ, санҷишҳои гуногун мегузаронем. Сипас, синфҳоро ба гурӯҳҳо тақсим мекунем, аз ин рӯ мо имконият дорем, ки ба ҳар як хонанда бештар таваҷҷӯҳ зоҳир кунем, заминаи хуб гузорем, то таваҷҷӯҳ дар оянда аз байн наравад.

Мо бо итминон гуфта метавонем, ки кӯдакон аз омӯхтани забони русӣ хушҳоланд, онҳо ҳатто ин дарсҳоро мунтазиранд. Вақте ки онҳо дар коридор бо муаллиме вомехӯранд, онҳо ҳатман дарси ояндаро ба онҳо хотиррасон мекунанд.

Мо, омӯзгорон, шодем, ки онҳо моро интизоранд, онҳо фанни моро дӯст медоранд. Вақте ки кӯдакон таваҷҷӯҳ доранд, кор бо онҳо осонтар мешавад.

Мо кушиш карда истодаем, ки ин шавқ то мактаби миёна боқӣ монад. Аммо мутаассифона мавзӯъҳо печидатар мешаванд, мо тавзеҳ медиҳем, аммо на ҳар хонанда аллакай дар ин сатҳ аст.

Сомон Ғафуров: Оё дар мактаб чорабиниҳои марбут ба забони русӣ баргузор мешаванд? Оё клубҳо ва корҳои беруназсинфӣ ҳастанд?

Гулнора Назарова: Дар мактаби мо ҳафтаҳои забони русӣ баргузор мешаванд. Тӯли як ҳафта тамоми мактаб кӯшиш мекунад, омода мешавад ва бачаҳо хеле фаъолона иштирок мекунанд. Хонандагон рақси русӣ омода мекунанд, суруд мехонанд, эскизҳоро бо забони русӣ иҷро мекунанд. Чунин рӯзҳо ба мисли ид мегузаранд, як ҳафта аз рӯйдодҳои гуногун хеле бой.

Агар грамматикаи забони русии касе заифтар, чунин фаъолият барои фаҳмидани хатогиҳо, фаҳмидани он, ки барои ислоҳи онҳо чӣ кор кардан лозим аст.

Инчунин чорабиниҳои гуногун бахшида ба яке аз нависандагон ва шоирон баргузор мешаванд, масалан, мо бо 11 хонанда чорабинии “асри нуқраро” баргузор кардем. Ин хеле ҷолиб ва идона буд. Бачаҳо зиндагиномаи шоиронро омӯхтанд ва шеърҳо қироат мекунанд.

Баъзан мо дар байни синфҳо тестҳо мегузаронем, мефаҳмем, кӣ дар грамматика қавитар аст.

Мавзуна Сулаймонӣ: Албатта, намудҳои гуногуни фаъолият мавҷуданд.

Муаллимон кӯшиш мекунанд, ки дар давоми дарс мактаббачагонро ба гурӯҳҳо тақсим кунанд, ҳар гурӯҳ номи худро дорад: "Офтоб", "Сулҳ", "Звездочка", "Ватан".

Ҳамин тариқ, мо хонандагонро ҷалб мекунем, як лаҳзаи рақобат вуҷуд дорад, ҳар гурӯҳ мехоҳад худро беҳтар аз дигарон нишон диҳад.

Дар мактаб таҳти роҳбарии омӯзгор Назарова Муҳаббат маҳфили забони русӣ таҳти унвони "Мо забони русиро меомӯзем" амал мекунад ва шумораи зиёди хонандагон дар ин маҳфил иштирок мекунанд.

Инчунин ҳафтаҳои забони русӣ, чорабиниҳо бахшида ба ҷашнҳои мардумӣ, ашъори шоирони рус, КВН, викторинаҳо, конфронсҳо ва дарсҳои кушод баргузор мешаванд.

Сомон Ғафуров: То ҷое ки мо медонем, дар ҳама мактабҳо ду забони хориҷӣ таълим дода мешавад. Бисёр мактабҳои Тоҷикистон забонҳои русӣ ва англисӣ доранд. Шумо дар як ҳафта чанд соат забони русӣ меомӯзед ва чанд соат забони англисӣ доред?

Мавзуна Сулаймонӣ: ҳафтае 3 соат забони русӣ ва 2 соат - англисӣ.

Сомон Ғафуров: Оё ин кофист, ки хонандагон забонро хуб аз худ кунад?

Мавзуна Сулаймонӣ: Албатта, ҳафтае се соат барои хуб аз худ кардани забони русӣ барои хонандагон кофӣ нест. Мо мекӯшем бо он хонандагоне кор кунем, ки бо барнома мушкилот доранд, пас аз дарс ба онҳо супоришҳои иловагӣ медиҳем.

Мо маҳфилҳои забони русӣ дорем, ки дар 1 ҳафта 3-4 маротиба кор мекунанд ва ҳам дар ин маҳфилҳо ҳам ақибмондагон ва ҳам аълохонҳо ширкат меварзанд. Онҳо бо ҳам бозӣ мекунанд, ба забони русӣ ҳарф мезананд. Ҳамин тариқ, хонандагони пешсаф ба хонандагони нисбатан заифтар кӯмак мерасонанд.

Сомон Ғафуров: Оё хонандагон дар олимпиадаҳо бо забони русӣ пирӯз мешаванд?

Гулнора Назарова: Албатта, олимпиадаҳо низ ҳастанд. Ҳоло соли хониш нав оғоз ёфт ва мо ҳанӯз кӯдаконро ба олимпиада омода карда истодаем, ва соли гузашта онро баргузор кардем. Хонандагони синфҳои 5 то 11 дар олимпиадаи шаҳрӣ ширкат варзиданд.

Сомон Ғафуров: Ман мехостам саволи охиринро диҳам. Оё дар мактаби шумо маводҳои таълими кофӣ аст? Оё дар китобхона ғайр аз маводҳои таълими ягон китобҳои бадеӣ ҳаст?

Мавзуна Сулаймонӣ: Китобҳои дарсӣ ба ҳар синф расонида мешаванд. Дар китобхонаи мактаб китобҳои иловагӣ мавҷуданд. Донишҷӯён метавонанд онҳоро ба осонӣ ба хона баранд, то хонанд.

Гулнора Назарова: Мо, албатта, дар китобхонаи худ асарҳои нависандагони русро дорем. Масалан, асарҳои Лермонтов, Пушкин, Гогол, Маяковский мавҷуданд.

Бачаҳо аз китобхона дидан карда, аз ин китобҳо истифода мебаранд, ки ин, албатта, ба раванди таълим кӯмак мерасонад. Машғулиятҳои беруназсинфӣ баҳои онҳо мусбатанд.

Кӯдакон "Тарас Булба" -ро мехонданд, афсонаҳои Пушкинро аз ёд мекарданд ва ба онҳо писанд омад. Пушкин ба туфайли он, ки суханаш хеле зебо аст, барои кӯдакон дастрас аст. Мо бо омӯзишҳо душворӣ мекашидем, аммо ҳозир ягон мушкилие вуҷуд надорад.