Панҷ далел дар бораи Сарқонуни Тоҷикистон

Нашр шуд 06.11.2020

6 ноябр дар Тоҷикистон Рӯзи Конститутсия таҷлил карда мешавад. Он 6 ноябри соли 1994 қабул шудааст ва 26 сол боз амал мекунад. Мо дар бораи қонуни асосии кишвар якчанд далелҳои ҷолиб ҷамъ овардем.

Кишвари бидуни конститутсия

Пас аз он ки Тоҷикистон якчанд сол аз СССР хориҷ шуд, кишвари мустақил Конститутсияи нав надошт. Президенти нахустини Тоҷикистон Рахмон Набиев бо Конститутсияи охирини ҶШС бо таҳири 1978 савганд ёд кард.

Президент ё парламент?

Ҳангоми таҳияи лоиҳаи Конститутсия, гурӯҳи корӣ ду нусхаи ҳуҷҷатро омода кард: "Ҷумҳурии президентӣ" ва "Ҷумҳурии парлумонӣ". Ҳарду барои баррасӣ ба Комиссияи конститутсионӣ пешниҳод карда шуданд ва қарор шуд, ки кор дар лоиҳаи аввал идома ёбад.

Ҳафт ҳазор пешниҳод

Дар ҷараёни муҳокимаи лоиҳаи Конститутсия беш аз 7 ҳазор пешниҳод ворид гардид, ҳатто ба монанди ҷорӣ кардани бисёрзанӣ ва таҳияи қонун дар асоси Қуръон.

Ба Конститутсия се маротиба тағирот ворид карда шуд

Конститутсия дар авҷи ҷанги шаҳрвандӣ қабул карда шуда буд. Сипас ба он се маротиба тағирот ворид карда шуд: соли 1999 (парлумони кишвар ду палатагӣ шуд), соли 2003 (мӯҳлати ваколати президентӣ тамдид карда шуд) ва моҳи майи соли 2016 (шакли идоракунии президентӣ муттаҳид карда шуд, тасдиқ карда шуд, ки маҳдудияти мӯҳлати президентӣ татбиқ нахоҳад шуд, шаҳрванди Тоҷикистон аз 30-сола метавонад президент шавад).

Мақоми забони русӣ

Дар баробари қонунҳои асосии баъзе кишварҳои ИДМ, мақоми забони русӣ дар Конститутсияи Тоҷикистон низ сабт шудааст. Аммо чунин конститутсияҳо он қадар зиёд нестанд (масалан, Беларуссия, Қирғизистон, Қазоқистон ва ғ.) Дар Тоҷикистон тибқи Конститутсия забони русӣ забони муоширати байни миллатҳо мебошад, дар Беларуссия он ҳамчун яке аз забонҳои давлатӣ номбар шудааст, дар Қирғизистон мақоми расмӣ дорад.